Przypisy

21,1 - Ukazuje się przemieniony wszechświat, a w nim Kościół w fazie ostatecznej jako Nowe Jeruzalem - przeciwieństwo Wielkiego Babilonu (por. Iz 65,17; Iz 66,22; Mt 19,28; Rz 8,19-23; 2 P 3,13).
21,3 - Por. Iz 7,14.
21,7 - Rdz 17,7; Ps 89[88],27. Por. J 1,12; Rz 8,17; Ga 3,29; Ga 4,7.
21,9 - (Ap 21,9-22,15) - Opis ten wzorowany na Iz 54,11-17; Ez 40,2; Ez 48,30-35 ukazuje szczególny aspekt Kościoła jako Jeruzalem czasów mesjańskich, w odróżnieniu od poprzedniego dubletu Ap 21,1-4, ściśle niebiańskiego.
21,9 - Por. Ap 15,6n.
21,12 - Symbol powszechności Kościoła - Nowego Izraela (por. Ap 7,4).
21,14 - Kościół w czasie i w wieczności jest apostolski (por. Mt 19,28; Ef 2,20; Ef 4,11).
21,15 - W przeciwieństwie do Ap 11,1, a zgodnie z Ez 40,3.5; Za Ap 2,6 symboliczna ta czynność ma wykazać doskonałość dzieła Bożego, jakim jest Kościół.
21,16 - "Czworobok" - to symbol doskonałości; "dwanaście tysięcy" - symbol ogromu i powszechności.
21,19 - Por. Iz 54,11n; Tb 13,17. Nawiązanie do drogich kamieni z pektorału arcykapłana, reprezentujących pokolenia Izraela (Wj 28,17-21).
21,22 - W zestawieniu z Ap 3,12; Ap 7,15 itd. okazuje się, że Boża obecność symbolizowana przez świątynię rozszerza się na całe Miasto Boże (por. Ez 48,35; Za 14,20; J 4,21nn; 1 Kor 3,16; Ef 2,21). Kult Boski odbiera również zmartwychwstały Chrystus (por. J 2,21).
21,25 - Symbol zupełnego bezpieczeństwa i gościnności. Por. Iz 60,11.